Zmiana umowy B2B na umowę o pracę – nowe kompetencje PIP w 2026 roku.

Zmiana umowy B2B na umowę o pracę wymaga obecnie przeprowadzenia postępowania sądowego. Jednak niedługo ma się to zmienić. Już od stycznia 2026 roku, Państwowa Inspekcja Pracy ma otrzymać nowe, szerokie uprawnienia pozwalające jej na przekształcenie umowy o współpracy (B2B) na umowę o pracę. A to wszystko w drodze jednostronnej decyzji administracyjnej, skutecznej natychmiast – bez postępowania sądowego. W konsekwencji zleceniodawca będzie musiał od razu traktować samozatrudnionego jak pracownika, ze wszystkimi przywilejami i obowiązkami wynikającymi z Kodeksu pracy.

Nowe uprawnienia Państwowej Inspekcji Pracy w 2026 r.

Inspektorzy Państwowej Inspekcji Pracy (PIP) mają otrzymać prawo do wydawania decyzji administracyjnych stwierdzających, że między przedsiębiorcą, a samozatrudnionym w rzeczywistości istnieje stosunek pracy, a nie relacja B2B, którą opisali w umowie o współpracy (umowie zlecenia).

Zmiana ta ma zatem kluczowe znaczenie w sytuacjach tzw. fikcyjnego samozatrudnienia. Jest to sytuacja, w której stosowane są umowy cywilnoprawne (np. umowy B2B), kiedy faktycznie spełniają one kryteria umowy o pracę.

Schemat działania inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy w takich sytuacjach ma być następujący:

1. Inspektor PIP stwierdza podczas kontroli, że samozatrudniony wykonuje swoje zadania w warunkach przewidzianych przepisami Kodeksu pracy, pomimo tego, że ma zawartą umowę o współpracy (umowę B2B),
2. Sama kontrola PIP może odbywać się zdalnie (online),
3. Inspektor PIP samodzielnie podejmuje więc decyzję o przekształceniu umowy o współpracy (B2B) na umowę o pracę – wydaje w tym celu decyzję administracyjną.
4. Decyzja staje się natychmiast skuteczna względem tych osób. Uwaga! Skuteczność decyzji nie wymaga więc prowadzenia postępowania sądowego (jak było do tej pory). Jest decyzja = jest skutek.
5. Samozatrudniony staje się więc z dnia na dzień pracownikiem etatowym w rozumieniu Kodeksu pracy. WAŻNE! Nie ma w takiej sytuacji znaczenia opinia samozatrudnionego, tj. nie jest brana pod uwagę zdanie samozatrudnionego o tym, że on nie chce „przejść na etat„.

W przypadku, gdy samozatrudniony albo zamawiający nie zgadza się z tą decyzją, to:

1. Może wnieść odwołanie w ciągu 7 dni od wydania decyzji do Głównego Inspektora Pracy,
2. W przypadku niezadowolenia z decyzji Głównego Inspektora Pracy, dalsza procedura odwoławcza odbywa się poprzez odwołanie do sądu pracy – procedura odwoławcza nie wpływa na skuteczność decyzji (nie wstrzymuje jej wykonania),
3. Oznacza to, że zamawiający (przedsiębiorca) do czasu wydania prawomocnego wyroku musi traktować samozatrudnionego jak pracownika ze wszystkimi tego konsekwencjami.

Jak zabezpieczyć się przy umowie B2B, by uniknąć przekształcenia jej na umowę o pracę.

Z jednej strony model współpracy B2B to dla wielu podmiotów sposób na elastyczność i optymalizację kosztów. Jednak należy pamiętać, że nazwa nadana umowie o współpracy nie decyduje o tym, jak będzie ona traktowana. Z tego powodu interesuje nas przede wszystkim to, jak w umowie ułożona jest ta współpraca i jak faktycznie jest ona wykonywana.

„Jeżeli umowa ma cechy umowy o pracę oraz umowy cywilnej, to o wyborze właściwych przepisów mających zastosowanie do takiego stosunku prawnego decyduje ustalenie, które cechy tychże umów przeważają w ustalonym stanie faktycznym sprawy.”

_{^{Postanowienie Sądu Najwyższego – Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 16 kwietnia 2024 r., sygn. akt.: II USK 83/23}}

Poniżej przedstawiam najważniejsze różnice, które bierze się pod uwagę przy analizie konkretnej współpracy dwóch podmiotów. Analizy tej dokonuje się zarówno w oparciu o treść zawartej umowy, jak i bada się faktyczny sposób jej wykonywania.

Największe znaczenie dla odróżniania umowy o pracę od umów B2B mają następujące okoliczności:

1. Przede wszystkim pracownik wykonuje swoje obowiązki osobiście, w sposób podporządkowany organizacyjnie i służbowo względem pracodawcy.
2. Bardzo charakterystyczne jest również to, że to pracodawca ponosi wszelkie ryzyko związane z realizacją obowiązków: osobowe, organizacyjne i ekonomiczne.
3. Pracodawca decyduje więc o rodzaju zadań, sposobie ich wykonania, miejscu, czasie.

W odróżnieniu od cech wskazanych powyżej, dla umów B2B najbardziej charakterystyczne jest to, że:

1. Wykonawca nie musi wykonywać swojej pracy osobiście – może ją komuś zlecić (np. wyznaczyć inną osobę do wykonania projektu),
2. Odpowiedzialność za błędy dokonane przy realizacji zadań ponosi wykonawca (samozatrudniony), a nie podmiot zlecający mu zadania.
3. Wykonawca sam organizuje swoją pracę, dlatego w wielu przypadkach sam decyduje kiedy wykona usługi, w jakich godzinach, w jakim miejscu.

Zmiana umowy B2B na umowę o pracę -konsekwencje dla przedsiębiorcy (zamawiającego):

W przypadku natychmiastowej decyzji inspektora PIP, przedsiębiorca musi się liczyć z następującymi konsekwecjami:

• stworzenie dokumentacji pracowniczej (m.in. akt osobowych),
• skierowanie pracownika na badania medycyny pracy,
• zapewnienie materiałów i urządzeń niezbędnych do pracy,
• nadanie uprawnień wynikających z RODO i przeszkolenie pracownika z metod ochrony danych osobowych,
• zapewnienie praw wynikających z Kodeksu pracy: urlop, ochrona przed zwolnieniem,
• kara grzywny od 2 000 zł do 60 000 zł,
• konieczność zapłaty składek ZUS (społecznych i zdrowotnych) oraz zaliczki na PIT do 5 lat wstecz,
• problem z odliczonym podatkiem VAT z faktur wystawionych za rzekome usługi,
• ponoszenie pełnej odpowiedzialności finansowej i gospodarczej za realizowane projekty biznesowe,
• zamawiający będzie musiał udowodnić, że charakter współpracy nie ma cech, które są charakterystyczne dla współpracy w oparciu o stosunek pracy.

Zmiana umowy B2B na umowę pracę – konsekwencje dla wykonawcy (samozatrudnionego):

Samozatrudniony będzie musiał się liczyć z następującymi konsekwencjami:

• zyskuje uprawnienia przewidziane dla pracowników w Kodeksie pracy: płatne urlopy, ochrona przed zwolnieniem, opłacane składki ZUS, płatne nadgodziny,
• ma obowiązek kontynuowania pracy w miejscu i czasie wskazanym przez zamawiającego (tu: pracodawcę),
• traci możliwość rozliczania kosztów związanych z prowadzeniem działalności.

Branże, które szczególnie narażone są na ryzyko kontroli PIP w 2025 roku i zmiany umowy B2B na pracę.

Umowy o współpracy (B2B) zyskały szczególną popularność w następujących branżach, które będą stanowiły szczególny obszar zainteresowania ewentualną kontrolą PIP:

• branża IT i software house’y, w tym w szczególności umowy o współpracy z deweloperami,
• agencje marketingowe i kreatywne, w tym w szczególności umowy o współpracy z twórcami, grafikami, deweloperami, content kreatorami,
• firmy budowlane,
• sektor hotelarski i gastronomiczny,
• firmy świadczące usługi szkoleniowe i consultingowe,
• sektor gier (GameDev), w tym usługi deweloperów, grafików 3D.

Nowe uprawnienia PIP w 2026 roku w zakresie zmiany umów B2B na umowę o pracę – wnioski i rekomendacje:

• audyt umów cywilnoprawnych jest istotnym zadaniem firm przed wdrożeniem nowych przepisów dotyczących uprawnień PIP z początkiem 2026 rok,
• zmiana umowy B2B na umowę o pracę będzie skuteczna względem stron umowy o współpracy natychmiast i nie będzie zależała od opinii czy woli samozatrudnionego,
• brak dostosowania treści umów do realnej formy współpracy wiąże się z ryzykiem konieczności zapłaty zaległych składek ZUS i podatków do 5 lat wstecz,
• nagłe przekwalifikowanie umowy o współpracy na umowę o pracę może mieć istotny wpływ na koszt realizowanych współprac i projektów (koszt wzrasta),

---

Ten artykuł może Ci się przydać? Zobacz wizualne podsumowanie tego artykułu na Instagramie.