Jesteś twórcą podcastu albo planujesz zacząć swoją przygodę z tą formą twórczości? Często w powstanie finalnego efektu zaangażowanych jest kilka osób, a w szczególności prowadzący podcast, zaproszony gość oraz producent. Pojawia się pytanie, kto z nich będzie miał prawa do nagrania? Czy ktoś z nich może żądać usunięcia podcastu, który wykorzystujesz w swojej działalności? A co jeśli gość stworzy z konkurencją podobny program? Umowa na podcast jest dokumentem, w którym możesz to wszystko opisać i uniknąć zbędnych nieporozumień. Z tego artykułu dowiesz się:
- czy podcast jest utworem,
- kto ma prawa autorskie do podcastu,
- kiedy możesz modyfikować podcast,
- jak legalnie promować podcast wizerunkiem swojego gościa,
- czy zakaz konkurencji na tworzenie podobnych treści przez Twojego gościa jest możliwy.
Podcast – utwór chroniony przez prawo autorskie.
Podcast może mieć formę zarówno nagrania, jak i wideo. Zanim powstaje jego finalny efekt trwają pracę nad jego przygotowaniem: opracowaniem pytań, sformułowaniem odpowiedzi, opracowaniem samego formatu, często pojawia się nieprzypadkowa sceneria (wideo), tytuł serii, a także postać prowadzącego, jak i zaproszonych gości. To wszystko tworzy całość, które bardzo często będzie miała cechy utworu w rozumieniu prawa autorskiego – szczególnie przy większych produkcjach. Jest to prawdopodobne tym bardziej, że prawo autorskie wymaga minimalnego wkładu twórczego do powstania utworu. Jeśli ten – nawet minimalny – wkład jest, to zasady korzystania z podcastu będą podlegać przepisom prawa autorskiego.
Prowadzący podcast, gość czy producent – kto ma majątkowe prawa autorskie do podcastu?
W przypadku podcastu musimy pamiętać, że powstaje kilka rodzajów praw:
- prawa autorskie majątkowe i osobiste do podcastu,
- prawa pokrewne do fonogramu, jeśli nagranie będzie miało wyłącznie formę audio,
- prawa pokrewne do wideogramu, jeśli nagranie będzie miało formę wideo.
Wiedza na ten temat kategorii tych praw jest ważna, ponieważ prawa te mogą należeć do zupełnie różnych osób i być rozproszone. Z kolei potrzebujesz ich wszytskich, żeby samodzielnie decydować o tym, jak wykorzystywać podcast.
Prowadzący podcast oraz gość będą uprawnieni z tytułu autorskich praw majątkowych i osobistych do całej rozmowy. Bardzo często cała rozmowa jako efekt finalny zadawanych pytań i udzielonych odpowiedzi będzie wynikiem ich wspólnego wysiłku. Oznacza to, że autorskie prawa majątkowe do rozmowy (wywiadu) będą wspólne. W praktyce więc sposób wykorzystywania podcastu, w tym plany marketingowe będą musiały być uzgodnione w porozumieniu z drugą osobą.
Czy musi tak być? Nie.
Jeśli Tobie, jako prowadzącemu podcast zależy na tym, aby prawa autorskie do wywiadu (rozmowy) należały wyłącznie do Ciebie, powinieneś nabyć autorskie prawa majątkowe do tych treści od swojego gościa.
Dzięki temu nie będziesz musiał pytać gościa, czy wyraża zgodę na Twój dalszy plan wykorzystania podcastu.
To jednak nie wszystko.
Jeśli rozmowa jest nagrywana przez producenta lub dodatkowo utrwalana w postaci wideo, to powstaną jeszcze prawa pokrewne. Prawa pokrewne będą przysługiwały z kolei producentowi, który po raz pierwszy utrwalił rozmowę (wywiad) w postaci audio lub wideo. Oznacza to, że możliwość korzystania z samego nagrania jest jeszcze uzależniona od zgody producenta fonogramu (audio) albo wideogramu (wideo). Oznacza to, że aby być jedyną osobą, która posiada prawa do podcastu musisz jeszcze zadbać o to, żeby producent przeniósł na Ciebie prawa pokrewne do nagrania audio albo wideo.
Umowa na podcast – montaż, edycja, obróbka.
Nagrany podcast rzadko kiedy nie podlega dalszym modyfikacjom, czy ulepszeniom. Na dalszym etapie produkcji podcastu często poddaje się go obróbce. W tym momencie wchodzimy więc w sferę autorskich praw osobistych. Osobiste prawa autorskie zawsze będzie należało do samego twórcy (tutaj zaproszonego gościa i prowadzącego podcast). Żeby nie naruszyć tej kategorii praw powinieneś uzyskać zgodę zaproszonego gościa na dokonywanie edycji i modyfikacji, w tym np. skrótów, uzupełnień, napisów. Dobrą praktyką jest określenie, na czym te modyfikacje będą polegały. Jest to istotne także w sytuacji, kiedy nagranie chcesz podzielić na kilka różnych odcinków.
Ponadto musisz ustalić, jak zaproszony gość chce zostać przedstawiony w Twojej produkcji:
- imieniem i nazwiskiem,
- anomimowo,
- pseudonimem,
ponieważ ta decyzja należy do niego.
Twój gość może także chcieć sprawować nadzór nad sposobem wykorzystywania podcastu. W umowie możesz to uprawnienie wyłączyć.
Wizerunek gościa – umowa na podcast powinna uregulować tę kwestię.
Jeśli zaprosiłeś akurat tego gościa do podcastu, to z pewnością chciałbyś rozpowszechnić informację o jego występie w social mediach. W tym celu chętnie publikujesz informację na temat nowego odcinka podcastu dodając do niego fotografie. Bardzo często wykorzystujesz jego wizerunek do promocji własnej działalności gospodarczej. W związku z tym, w umowie na podcast powinien znaleźć się punkt opisujący:
- w jaki sposób możesz korzystać z wizerunku,
- w jakim celu możesz wykorzystać wizerunek gościa,
- przez jaki okres czasu,
- czy następuje to za wynagrodzeniem,
Warto też opisać sytuację, w której ustalacie jakie konsekwencje będzie miało cofnięcie zgody na wykorzystanie wizerunku przez prowadzącego podcast. Dzięki temu możesz uniknąć sytuacji, w której będziesz zmuszony wycofać z publikacji materiały marketingowe.
Zakaz tworzenia podobnych treści dla konkurencji.
Twój format wyróżnia się na tle innych podcastów? Nie chcesz, żeby zaproszony gość był współtwórcą podobnego formatu? Opisz to w umowie na podcast! Umownie możesz się z zaproszonym gościem umówić na to, że przez określony czas nie będzie on tworzył samodzielnie albo we współpracy z innymi osobami formatu, który powiela treści nagrane u Ciebie.
Pracownik, a podcast – do kogo należą prawa do nagrania?
Jeśli promujesz swoją markę wykorzystując do tego podcasty? Czy podcast tworzy dla Ciebie pracownik? Zwróć uwagę na to, jak reguluje tę kwestię jego umowa o pracę! Dlaczego?
Jeśli z umowy o pracę wynika, że do obowiązków pracownika nie należy tworzenie podcastu albo nie można wyinterpretować z umowy takiego obowiązku, to prawa do podcastu będą należało do tego pracownika. W sytuacji więc, w której taki pracownik przestanie być już częścią Twojej firmy może się okazać, że materiały (podcast) zabiera ze sobą. Zabezpiecz się więc na taką okoliczność i podpisz z pracownikiem dodatkową umowę, w której pracownik przeniesie na Ciebie autorskie prawa majątkowe do podcastu.
Jeśli z umowy o pracę wynika, że obowiązkiem pracownika jest m.in. tworzenie podcastu (materiałów marketingowych), nie musisz podpisywać dodatkowej umowy. Prawo autorskie zapewnia Ci w takiej sytuacji niejako automatyczne nabycie tych praw.
Umowa na podcast – wnioski i podsumowanie.
Jeśli już tworzysz podcasty albo planujesz to robić, zwróć uwagę na te, istotne elementy:
- podcast to utwór w rozumieniu prawa autorskiego, który współtworzy Twój gość – bez uzyskania jego zgody albo nabycia od niego praw, nie może sam decydować o tym, co z podcastem robić,
- prawa do podcastu mogą być rozproszone i należeć częściowo do różnych osób: prowadzącego podcast, zaproszonego gościa i producenta,
- aby mieć pewność, że prawa do podcastu należą wyłącznie do Ciebie zadbaj o nabycie praw od pozostałych osób zaangażowanych w ten projekt,
- montaż, edycja, obróbka podcastu często wymaga zgody zaproszonego gościa na ingerecję w sferę jego autorskich praw osobistych,
- jeśli chcesz promować swój podcast wizerunkiem zaproszonego gościa, uzyskaj jego zgodę i opisz na czym będzie polegało to wykorzystanie,
- umowa na podcast może zawierać zakaz tworzenia treści konkurencyjnych,
- sprawdź, czy z umowy o pracę wynika, że obowiązkiem pracownika jest tworzenie m.in. podcastu; jeśli nie – ureguluj prawnie ten aspekt, żeby zapewnić sobie do niego prawa.
